بررسی تطبیقی موانع دستیابی به معرفت از نظر شیخ اشراق و عزالدین کاشانی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه عرفان، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

2 استادیار گروه عرفان، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با موضوع موانع معرفت حقیقی از دیدگاه شیخ اشراق (587ـ549ق) و عزالدین محمود کاشانی (د 735ق) به بررسی و تلفیق آرا و اندیشه‌های این دو متفکر مسلمان پرداخته است و شباهت‌ها و تفاوت‌های آرای آنان را با روش توصیفی ـ تحلیلی دنبال کرده است. ادراکات حسی و علوم عقلی و استدلالی از جمله موانع معرفت نزد شیخ اشراق، و عقل معاش از جمله موانع معرفت نزد عزالدین محمود کاشانی است. سهروردی علم را تا زمانی که بر صور محسوسات و تعینات دلالت دارد در سجّین طبیعت و معقولات محصور می‌داند که دیده عقل و چشم دل از رؤیت آن حقیقت قاصر است. کاشانی نیز با تکیه بر نور ایمان و یقین، موانعی چون علم و استدلال، عقل معاش، گناه و هواجس نفسانی و وساوس شیطانی و خودستایی را آفتی می‌داند که انسان را از کسب معرفت باز می‌دارد. انسان با توجه به استعداد و ظرفیت وجودی‌اش شایستگی کمال و افاضه معرفت را دارد و رسیدن به معرفت حقیقی مستلزم گسیختگی از عالم محسوسات، کدورات و شواغل جسمانی و رهایی از عالم ظاهر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Comparative Study of the Obstacles for Knowledge from the Viewpoints of Sheikh Ishraq and ʿIzzuddin Kashani

نویسندگان [English]

  • Ali Amini 1
  • Mohyeddin Qanbari 2
1 Master's student of Irfan Department, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran
2 Assistant Professor of Irfan Department, Islamic Azad University, Neishabor, Iran
چکیده [English]

The present study, focusing on the obstacles of true knowledge from the viewpoints of Sheikh Ishraq (549-587 AH) and ʿIzzuddin Kashani (d. 735 AH), investigates and integrates the views and opinions of these two Muslim thinkers and pursues the similarities and differences of their opinions through a descriptive-analytical method. Sensory perceptions as well as the rational and argumentative sciences are among the obstacles of knowledge for Sheikh Ishraq, and the subsistence intellect (ʿaql maʿāsh) is among the obstacles of knowledge for ʿIzzuddin Mahmoud Kashani. Sohrawardi maintains that knowledge is enclosed in the jail of the nature and intelligibles as long as it denotes the forms of sensible things and individuations, which cannot be seen by the eyes of the body and the intellect. Kashani also, by relying on the light of faith and certainty, regards obstacles such as knowledge and argumentation, subsistence intellect, sin and sensual passions, evil deceptions, and boasting as the blights that prevent the man from acquiring knowledge. Considering his potentials and his existential capacities, the man has the decency to achieve perfection and receive emanated knowledge, and achieving the true knowledge necessitates disruption from the world of sensible things, impurities and physical involvements as well as the world of apparent things.

کلیدواژه‌ها [English]

  • knowledge
  • epistemology
  • Sheikh Ishraq
  • ʿIzzuddin
  • Mahmoud Kashani
  • Islamic philosophy
  • Sufism

مراجع

  1. * قرآن کریم.

    * نهج البلاغه، ترجمة محمد دشتی، چاپ اول، مؤسسة فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین†، قم.

    • ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1381)، دفتر عقل و آیت عشق، ج2، چاپ سوم، طرح نو، تهران.
    1. ــــــــ (1389)، شعاع اندیشه و شهود در فلسفة سهروردی، چاپ نهم، حکمت، تهران.
    2. ــــــــ (1376)، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، چاپ پنجم، طرح نو، خرمشهر.
    3. جعفر بن محمد† (1400)، مصباح الشریعه، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، بیروت.
    4. حلبی، علی‌اصغر (1376)، مبانی عرفان و احوال عارفان، چاپ سوم، اساطیر، بی‌جا.
    • راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1427)، مفرادت الفاظ القرآن، چاپ چهارم، طلیعة نور، تهران.
    1. زمانی، کریم (1387)، شرح جامع مثنوی معنوی، ج1، چاپ بیست‌وپنجم، اطلاعات، تهران.
    2. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1375)، مجموعه مصنفات، «التلویحات»، ج1، به کوشش هانری کربن، چاپ دوم، مؤسسة تحقیقات و مطالعات فرهنگی، تهران.
    3. ــــــــ (1375)، «المشارع و المطارحات»، مجموعه مصنفات، ج1، به کوشش هانری کربن، چاپ دوم، مؤسسة تحقیقات و مطالعات فرهنگی، تهران.
    4. ــــــــ (1375)، «الواح العمادی»، مجموعه مصنفات، ج3، به کوشش حسین نصر، چاپ سوم، مؤسسة و تحقیقات فرهنگی، تهران.
    5. ــــــــ (1375 )، «صفیر سیمرغ»، مجموعه مصنفات، ج3، به کوشش حسین نصر، چاپ سوم، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
    6. ــــــــ (1375)، «هیاکل النّور»، مجموعه مصنفات، ج3، به کوشش حسین نصر، چاپ سوم، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
    7. صلیبا، جمیل (1366)، فرهنگ فلسفی، چاپ اول، انتشارات حکمت، تهران.
    8. کاشانی، عزالدین محمود (1389)، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، چاپ اول، زوار، تهران.
    9. کربن، هانری (1387)، تاریخ فلسفة اسلامی، به کوشش سید جواد طباطبایی، چاپ هفتم، کویر، تهران.
    10. لاهیجی، شیخ محمد (1337)، مفاتیح الإعجاز فی شرح گلشن راز، چاپ اول، کتاب‌فروشی محمودی، تهران.
    11. مجلسی، محمدباقر (بی‌تا)، بحار الأنوار، چاپ اول، مؤسسه الوفا، بی‌جا.
    12. نسفی، عزیزالدین (1392)، کتاب الإنسان الکامل، به کوشش ماریژان موله و هانری کربن، چاپ دوازدهم، طهوری، تهران.
    13. یثربی، سید یحیی (1372)، عرفان نظری، چاپ اول، انتشارات تبلیغات اسلامی، قم.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار