آگاهی به اشیای مادی؛ حضوری یا حصولی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

دانش پژوه سطح 4 فلسفه اسلامی، مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی، حوزه علمیه، قم، ایران

چکیده

علم حضوری عالم (خواه واجب تعالی، خواه مجردات عالی و خواه انسان)، به شیء مادی از جمله مسائل عویصه در حکمت است که متفکران درباره آن اختلاف د‌ارند و برخی به عدم تعلق علم به مادیات قائل ‌شده‌اند و برخی به تعلق علم به آن. دلایل مختلفی نیز برای عدم حضور بیان شده که بازگشت برخی به خود شیء مادی است و برخی دیگر به ویژگی علم و برخی نیز به عالم باز می‌گردد. در این مقاله بر آنیم تا با روش تبیین و توصیف، از هر سه جنبه به مسئله بپردازیم و مانع بودن هر یک را بررسی کنیم. حاصل پژوهش نیز این است که ویژگی امتداد و پراکندگی اشیای مادی و همچنین ویژگی تجرد علم و ربط وجودی بین عالم و معلوم مانع تعلق علم به اشیای مادی نیست؛ زیرا اولاً اشیای مادی اگر از حیثی ممتدند، از حیثی دیگر غیر ممتدند؛ ثانیاً تجرد شرط معلوم بودن نیست؛ ثالثاً گونه‌ای دیگر از ربط مثل شأن بودن می‌تواند موجب حضور باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Knowledge of the Material Thing: Intuitive or Acquired

نویسنده [English]

  • Jozeph Moazzaz
Level 4 Scholar of Islamic Philosophy, Center for Specialized Education in Islamic Philosophy, Seminary, Qom, Iran
چکیده [English]

A knower’s intuitive knowledge (whether the exalted necessary being, or sublime abstract beings, or human beings) of the material thing is among the difficult issues in philosophy, about which thinkers disagree and some believe that knowledge does not belong to material things and some believe contrary to that. Various reasons have been stated for non-intuition, some of which return to the material thing itself, some others return to the features of knowledge, and still some others return to the knower’s characteristics. In this article, we seek to deal with this issue from three angles using the method of explanation and description to investigate how each of them is an obstacle. The result of the study is that the feature of extension and dispersal of material things as well as the feature of abstraction of knowledge and existential relation between the knower and the known does not hinder the attribution of knowledge to material things. This is because, firstly, if material things are extended from one aspect, they are non-extended from another aspect. Secondly, abstraction is not the condition for being known. Thirdly, another type of relationship, such as status, can cause intuition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • intuition
  • acquisition
  • material
  • extension
  • abstraction
  • existential relationship
  1. ابن‏سینا، حسین‌ بن‌ عـبدالله (1375)، الإشـارات و التنبیهات، مع شرح المحقق‌ الطوسی،‌ نشر‌ البلاغة‌، قم.
  2. ــــــــ (1404ق)، الشفاء (الطبیعیات)، مکتبه آیة الله المرعشی، قم.
  3. سلیمانی امیری، عسکری (1384)، «حضوری بودن محسوسات»، معرفت فلسفی، سال دوم، شماره سوم، بهار، قم.
  4. سهروردی، شهاب‌الدین (1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه هانری کربن و سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، ج‏1و2، چاپ دوم، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
  5. صدرالدین شیرازی، محمد (1981م)، الحـکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، چاپ سوم، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
  6. ــــــــ (1360)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، چاپ دوم، المرکز الجامعی للنشر، مشهد.
  7. ــــــــ (1363)، مـفاتیح الغـیب، تـصحیح مـحمد خـواجوی، مؤسسة مطالعات و تحقیقات‌ فرهنگی‌، تهران.
  8. ــــــــ (1371)، رساله التـصور و التـصدیق، چاپ پنجم، انتشارات بیدار، قم.
  9. ــــــــ (1382)، شرح و تعلیقه بر الاهیات شفا، بنیاد حکمت اسلامی صدرا تهران.
  10. ــــــــ (1422ق)، شرح الهدایة الاثیریة، مؤسسة التاریخ العربی، بیروت.
  11. عبودیت، عبدالرسول (1392)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، چاپ ششم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی€، تهران.
  12. مطهری، مرتضی (1390)، مجموعه آثار، ج11، چاپ هفتم، انتشارات صدرا، تهران.
  13. یزدان‌پناه، سید یدالله (1391)، حکمت اشراق، چاپ دوم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.