فرایند تحقق فهم و سطوح آن براساس مبانی حکمت متعالیه

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه منطق فهم دین، پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران

چکیده

در این نوشتار سعی می‌شود براساس مبانیِ حکمت متعالیه، چیستیِ فهم به دست آید و براساس آن، چگونگیِ تحقق فهم و سطوح احتمالی آن بررسی شود. این امر به روش تحلیلی ـ اسنادی و براساس تولید نظریه در حوزۀ هستی‌شناسی فهم از مبانی موجود در حکمت متعالیه صورت می‌پذیرد. براساس تحلیل صورت‌گرفته روشن می‌شود که فهم از اتحاد وجودی موجود ادراک‌کننده با مورد فهم (متعلق فهم) به دست می‌آید. بنابراین آن فهمی صحت دارد و می‌توان به آن اتکا کرد که به نحو حداکثری فاعل شناسا را با محتوا متحد کند و از آنجا که فهم مطلوب از یک پدیده باید در حوزۀ رفتارِ فهم‌کننده نیز تغییر ایجاد کند؛ پس فرایند شکل‌گیری فهم باید در بستر مبادی فعل ارادی تحقق پیدا کند. از این رو می‌توان به تناسب اتحادی که فرد با مورد فهم به دست آورده و موجب تغییر رفتار او شده، برای فهم، سطوح شش‌گانۀ تصور اولیه، فهم اولیه، فهم تحلیلی، فهم کاربردی، فهم استدلالی، فهم خلاق در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Process of Understanding and its Levels Based on the Foundations of Transcendent Wisdom

نویسندگان [English]

  • Ahmad Valiee 1
  • Abdolhamid Vasetii 2
1 Doctoral student of Islamic Studies, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Logic of Understanding Religion, Hikmat and Religious Studies Research Institute, Research Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran
چکیده [English]

In this study, an attempt is made to explore the nature of understanding based on the foundations of transcendent wisdom and, accordingly, to examine how understanding and its probable levels can be realized. Using an analytical-documentary approach and theory generation in the field of ontology of understanding from the existing foundations in transcendental wisdom, the process of understanding and its probable levels are examined. The analysis reveals that understanding arises from the existential union of the perceiving subject with the object of understanding. Therefore, an understanding that is reliable and dependable maximally aligns the subject with the content. Since the desired understanding of a phenomenon must also induce changes in the behavior of the understanding subject, the process of understanding formation should take place within the framework of volitional acts. Therefore, in proportion to the union achieved between the understanding subject and the object of understanding, which leads to a change in their behavior, the six-level level of initial notion, preliminary understanding, analytical understanding, practical understanding, argumentative understanding, and creative understanding can be considered for understanding.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Levels of understanding
  • existential union
  • presence
  • volitional acts
  • transcendent wisdom
سبزواری،‌ ملا هادی (1360)، التعلیقات علی الشواهد الربوبیة، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
سهروردی، شهاب‌الدین (1388)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی.
شیرازی، صدر‌الدین محمد (1375 الف)، تعلیقه بر شفا، قم: بیدار.
ــــــــ (1387)، سه رسائل فلسفی، قم: تبلیغات اسلامی.
ــــــــ (1382)، شواهد الربوبیه، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــــ (1981م)، الحکمة المتعالیه فی اسفار الاربعة العقلیه، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
ــــــــ (1363 الف)، المشاعر، تهران: طهوری.
ــــــــ (1354)، مبدأ و معاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــ (1375 ب)، مجموعه رسائل فلسفی صدرا، تهران: حکمت.
ــــــــ (1363 ب)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
طباطبایی، محمدحسین (1974م)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
ــــــــ (1388)، نهایة الحکمه، قم: مؤسسه امام خمینی (ره).
عبودیت، عبدالرسول (1393)، درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، تهران: مؤسسه امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1364)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
ــــــــ (1398)، شرح مبسوط منظومه، تهران: صدرا.
ــــــــ (1391)، مسئله شناخت، تهران: صدرا.
ملکی، حسن (1394)، برنامه‌ریزی درسی، تهران: مدرسه.
واسطی، عبدالحمید (1389)، راهنمای تحقیق، مشهد: مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.
ــــــــ (1389)، راهنمای تحصیل، مشهد: مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.