چیستی فلسفه اسلامی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

گروه فلسفه اسلامی، مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی، حوزه علمیه قم

چکیده

پیش از ورود به ساحت فلسفه، باید به دو مسئله‌ی اساسی پاسخ داد؛ نخست اینکه فلسفه چیست و معرفت فلسفی چگونه معرفتی است؟ دیگر اینکه مراد از «اسلامی بودن» فلسفه چیست و اساساً چرا این فلسفه به «قید اسلامیت» متّصف و مقید می‌‌گردد؟ فلاسفه درباره‌ی «چیستی فلسفه» تعاریف متعدد و فراوانی ارائه کرده‌اند؛ در این میان صدرالمتألهین نیز دو تعریف به ‌دست داده است که به‌نوبه‌ی خود اهمیت ویژه‌ای دارد؛ نخست اینکه فلسفه، دانش پرسش از «وجود»، عوارض، ویژگی‌ها و احوالات آن است که می‌کوشد با تلاش‌ها و مجاهدت‌های عقلانی و برهانی خود، مسئله‌ها و پرسش‌های بنیادین انسان در حوزه‌ی هستی‌شناسی را پاسخ گوید. همچنین فلسفه عبارت است از نظم علمی و عقلی عالَمِ عینی و خارجی، در نفس و فکر انسان. فلسفه‌ی موجود و محقَّق ـ که تعریف آن گذشت ـ به این معنا اسلامی است که در فضا و محیط اسلامی تکوّن و تکامل یابد و از آموزه‌های قرآنی و روایی ـ در بخش‌های مختلف و موارد فراوان ـ تأثیر پذیرد؛ البته این تأثّر و الهام‌پذیری از تعالیم دین اسلام، به‌اندازه‌ای بوده است که اگر در محیط و بستر دیگری، غیر از آن رشد می‌کرد، بدون تردید سیر و مسیری دور از آنچه هم‌‌اکنون شاهدیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

What is Islamic philosophy?

نویسنده [English]

  • Ali Shafabakhsh
Department of Islamic Philosophy, Center for Specialized Education of Islamic Philosophy, Qom Seminary
چکیده [English]

Before entering the field of philosophy, two basic questions must be answered; First, what is philosophy and how is philosophical knowledge knowledge? Also, what is meant by "Islamicity" of philosophy and basically why is this philosophy defined and bound by "Islamism"? Philosophers have provided many definitions about "what is philosophy"; In the meantime, Sadr al-Mutalahin has also given two definitions, which in turn are of special importance; First of all, philosophy is the knowledge of the question of "existence", its complications, characteristics and conditions, which tries to answer the basic human problems and questions in the field of ontology with its rational efforts and efforts. Also, philosophy is the scientific and rational order of the objective and external world, in the soul and thought of man. The existing and established philosophy - whose definition has been passed - is Islamic in the sense that it develops and evolves in the Islamic space and environment and is influenced by the teachings of the Qur'an and narrations - in various parts and in many cases; Of course, this influence and inspiration from the teachings of Islam has been so much that if it had grown in another environment and platform, without a doubt, it would have followed a path far from what we are witnessing now.

کلیدواژه‌ها [English]

  • What is philosophy
  • proof
  • Islamism of philosophy
1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، چاپ دوم، طرح نو، تهران، 1379.
2.      اکبریان، رضا، مناسبات دین و فلسفه در جهان اسلام، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، تهران، 1386.
3.      ترکه، صائن‌الدین علی‌بن‌محمد، التمهید فی شرح قواعد التوحید، الطبع الثانی، لبنان، مؤسسة ام‌القری للتحقیق و النشر، بیروت، 1432ق.
4.      جوادی آملی، عبد‌الله، رحیق مختوم، چاپ دوم، مرکز نشر إسراء، قم، 1382.
5.      ـــــــــــــــــــ، منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، چاپ دوم، مرکز نشر إسراء، قم، 1386.
6.      ـــــــــــــــــــ، دین‌شناسی، مرکز نشر إسراء، قم، 1381.
7.      حرّ عاملی، محمدبن‌حسن‏، وسائل الشیعة، مؤسسة آل البیت، قم، 1409ق.
8.      حرانی، ابن‌شعبه، تحف العقول عن آل الرسول، چاپ دوم، جامعه مدرسین، قم، 1404ق.
9.      خرمیان، جواد، قواعد عقلی در قلمرو روایات، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، تهران، 1387.
10. خسروپناه، عبدالحسین، فلسفۀ فلسفۀ اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، تهران، 1389.
11. داوری اردکانی، رضا، ما و تاریخ فلسفۀ اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، تهران، 1389.
12. ربانی گلپایگانی، علی، ما هو علم الکلام، الطبعة الثالثة، بوستان کتاب، قم، 1387ش.
13. سروش، عبدالکریم، قبض و بسط تئوریک شریعت، چاپ نهم، صراط، تهران، 1386.
14. ـــــــــــــــــ، علم چیست، فلسفه چیست؟، چاپ پانزدهم، صراط، تهران، 1382.
15. شیرازی، صدرالدین محمد، الأسفار الأربعه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1383.
16. ــــــــــــــــــــــــ، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، چاپ چهارم، بوستان کتاب، قم، 1386.
17. صدوق، محمدبن‌علی‌بن‌بابویه قمی، التوحید، الطبعة الثانیة، دارالمعرفة، بیروت، 1422ق.
18. طباطبایی، سیدمحمدحسین، بدایة الحکمة، چاپ پنجم، دارالفکر، قم، 1387.
19. عبودیت، عبدالرسول، «آیا فلسفة اسلامی داریم؟»، فصلنامة معرفت فلسفی، سال اول، شمارۀ 1و2، 1382.
20. علی‌پور، ابراهیم، درآمدی بر چیستی فلسفۀ اسلامی (گفتگو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، 1389.
21. فصلنامۀ قبسات، سال سوم و چهارم، شمارۀ 10 و 11، زمستان و بهار 78 و 1377.
22. کلینی، ابوجعفر محمدبن‌یعقوب، الکافی، دارالکتب الإسلامیة، قم، 1388ق.
23. مصباح یزدی، محمدتقی، «میزگرد فلسفه شناسی»، فصلنامۀ معرفت فلسفی، سال اول، شمارۀ 3، 1383.
24. مصباح یزدی، محمد‌تقی، آموزش فلسفه، چاپ دوم، شرکت چاپ و نشر بین الملل، تهران، 1379.
25. ــــــــــــــــــــــ، آموزش عقاید، چاپ چهاردهم، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، تهران، 1383.
26. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج2، 3، 5، 6، چاپ یازدهم، صدرا، قم، 1383.
27. معلمی، حسن، حکمت جاودانه، کانون اندیشۀ جوان، تهران، 1384.
28. نصر، سیدحسین، تاریخ فلسفۀ اسلامی، حکمت، تهران، 1383.
29. یثربی، سیدیحیی، تاریخ تحلیلی ـ انتقادی فلسفۀ اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، تهران،  1388.
30.ـــــــــــــــ، فلسفه چیست؟، امیرکبیر، تهران، 1387.