بررسی و نقد ادله شهید مطهری در ازلیت زمانی عالم

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

گروه فلسفه اسلامی، مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی، حوزه علمیه قم

چکیده

بسیاری از فیلسوفان بر این ‌باورند که عالم ماده، ازلی است و نقطه آغاز ندارد. این مقاله به بررسی استدلال‌های شهید مطهری بر ازلیت زمانی عالم می پردازد که عبارت‌اند از: 1. لزوم پیشی گرفتن ماده و زمان بر هر حادث زمانی؛ 2. امتناع حدوث زمان از بررسی حقیقت زمان؛ 3. قاعده دوام فیض الهی؛ 4. امتناع تخلف معلول از علت تامه. شهید مطهری در بسیاری از موارد، دلالت ادله مشهوری را که بر ازلیت زمانی عالم اقامه شده است، تمام نمی دانند و از این‌رو در چند مورد، بیان جدیدی برای اثبات این موضوع دارند. نتیجه‌ی بررسی و نقد استدلال‌های ایشان، این است که این ادله نیز مناقشه‌پذیر، و از اثبات مقصود خویش ناتوان‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reviewing and criticizing the evidences of Martyr Motahari in the time immemorial of the world

نویسنده [English]

  • MohammadSadeq Kavyani
Department of Islamic Philosophy, Center for Specialized Education of Islamic Philosophy, Qom Seminary
چکیده [English]

Many philosophers believe that the world of matter is eternal and has no beginning. This article examines the arguments of Martyr Motahari on the temporal eternity of the world, which include: 1. The necessity of matter and time surpassing any temporal event; 2. Refusal of the occurrence of time to examine the truth of time; 3. The rule of the durability of divine grace; 4. Refusal of violation of the effect of the cause. Martyr Motahari, in many cases, do not consider the implications of the well-known arguments that have been established about the antiquity of the world to be complete, and therefore, in several cases, they have new statements to prove this issue. The result of examining and criticizing their arguments is that these arguments are debatable and unable to prove their purpose.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The eternity of time
  • the creation of the world
  • Martyr Motahari
  • the durability of divine grace

مراجع

  1. آملی، محمدتقی، درر الفوائد (تعلیقة علی شرح المنظومة)، اسماعیلیان، قم، بی­تا.
  2. ابن‌رشد، محمد بن احمد، تهافت التهافت، چاپ اول، دار الفکر، بیروت، 1993م.
  3. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، چاپ اول، نشر البلاغه، قم، 1375­ش.
  4. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفاء (المنطق، الطبیعیات و الالهیات)، منشورات مکتبه آیت الله مرعشی نجفی، قم، 1404ق.
  5. تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، چاپ اول، الشریف الرضی، قم، 1409ق.
  6. جعفری، محمدتقی، ترجمه و تفسیر نهج­البلاغه، جلد دوم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1375­ش.
  7. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، نهایة المرام فی علم الکلام، چاپ اول، مؤسسه امام صادق†، قم، 1419ق.
  8. دوانی، جلال‌الدین محمد بن سعدالدین، التعلیقات علی العقاید العضدیة، بی­جا، 1423ق.
  9. رازی، فخرالدین، المطالب العالیة فی علم الالهی، چاپ اول، دار الکتب العربیه، بیروت، 1407ق.
  10. رازی، فخرالدین، المحصل، دار الرازی، عمان، 1411ق.
  11. سبزواری، هادی، شرح المنظومه، نشرناب، تهران، 1369ش.
  12. شعرانی، ابوالحسن، شرح کشف المراد، چاپ یازدهم، اسلامیه، تهران، 1386ش.
  13. شیرازی، صدر الدین محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، چاپ سوم، دار الاحیاء التراث العربیة بیروت، 1981م.
  14. شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم، رسالة فی الحدوث، بنیاد حکمت اسلامی، تهران، 1378­ش.
  15. شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیة، چاپ دوم، المرکز الجامعی للنشر، مشهد، 1360­ش.
  16. شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم، مقدمه و تحصیحی جلال‌الدین آشتیانی، چاپ هشتم، بوستان کتاب، قم، 1393­ش.
  17. شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، نهایة الاقدام فی علم الکلام، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1435ق.
  18. طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایة الحکمة، تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضی، چاپ چهارم، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشسی امام خمینیŠ، قم، 1386­ش.
  19. طوسی، نصیرالدین، تجرید الاعتقاد، چاپ اول، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1407ق.
  20. طوسی، نصیرالدین، تلخیص المحصل معروف به نقد المحصل، چاپ دوم، دار الاضواء، بیروت، 1405ق.
  21. غزالی، محمد بن محمد، تهافت الفلاسفه، چاپ اول، شمس تبریزی، تهران، 1382ش.
  22. کندی، یعقوب بن اسحاق، رسائل الکندی الفلسفیه (رسالة فی وحدانیه الله و تناهی جرم العالم)، دارالفکر العربی، قاهره، بی­تا.
  23. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، مؤسسه الاعلمی، بیروت، 1426ق.
  24. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار، ج54، ترجمه محمدباقر کمره­ای، اسلامیه، تهران، 1351ش.
  25. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، رساله اعتقادات، ترجمه و شرح سید قاسم علی‌احمدی، چاپ سوم، دلیل ما، قم، 1394­ش.
  26. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، ج2، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، 1366­ش.
  27. مصباح یزدی، محمدتقی، تعلیقة علی نهایة ­الحکمة، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، قم،  1393ش.
  28. مصباح یزدی، محمد تقی، شرح اسفار اربعه، جزء دوم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، قم، 1383­ش.
  29. مطهری، مرتضی، درس­های اسفار، چاپ هشتم، صدرا، تهران، 1393­ش.
  30. مطهری، مرتضی، شرح مبسوط منظومه، ج2، (مجموعه آثار، جلد 10)، چاپ یازدهم، صدرا، تهران، 1389ش.
  31. میرداماد، محمدباقر، القبسات، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1367ش.
  32. نراقی، مهدی، جامع الافکار و ناقد الانظار، حکمت، تهران،1423ق.
  33. -Craig ,William Lane, The Kalam Cosmological Argument, The McMillan Press,  London, 1979.
  34. -Stephen ,Hawking, A Brief History of  Time, Bantam Books, New York, 1988Books.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار