مکاشفه، وحی و معراج از دیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

دانش پژوه سطح چهار فلسفه اسلامی، مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی حوزه علمیه، قم، ایران

چکیده

تبیین مسئله وحی و معراج در دیدگاه ملاصدرا با مفهوم مکاشفه و علم حضوری گره خورده است؛ لذا در این مقاله به بررسی این مفاهیم مرتبط با هم پرداخته‌ایم. ملاصدرا دیدگاه‌های خود درمورد هر یک از این مفاهیم را به‌صورت منظم و در یک متن توضیح نداده است، اما با بررسی و دسته‌بندی مجموعه سخنان او می‌توان به تصویر روشنی از دیدگاه او در این باره دست یافت. مکاشفه در دیدگاه او حاصل اعمال خالصانه‌ای است که نفس عارف را قوی می‌سازند و زمینه اتصال او به عالم بالا و اتحاد با علل بالاتر را فراهم می‌کنند. از آنجا که در نظر ملاصدرا جمیع هستی وجودِ شخصی واحد است، عارف با این تکامل نفسانی می‌تواند به مراتب هستی احاطه پیدا کند. از همین رهگذر، وحی صرفاً یک نوع مکاشفه صوری است و معراج نیز تبیین‌پذیر است و ملاصدرا با بهره بردن از برخی یافته‌های فلسفی مثل جسم مثالی در تلاش است به برخی شبهه‌ها درمورد معراج جسمانی پیامبر پاسخ دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Apocalypse, Revelation and Ascension from Mulla Sadra’s Viewpoint

نویسنده [English]

  • Ahmad Mirzaei
4th level scholar of Islamic philosophy, Islamic philosophy specialized training center of seminary, Qom, Iran
چکیده [English]

The explanation of revelation and ascension in Mulla Sadra’s view is tied to the concept of revelation and intuitive knowledge; therefore, in this study, we have examined these related concepts. Mulla Sadra did not explain his views on each of these concepts in a systematic way and in one text. However, we can get a clear picture of his view on this subject matter by examining and categorizing his collection of words.  For him, ascension is the result of sincere deeds that strengthen the mystic’s soul and prepare the ground for his connection to the transcendental world and unity with supreme causes. Since, according to Mulla Sadra, all existence is the existence of a single person, the mystic can dominate the orders of existence with this spiritual evolution. From this viewpoint, revelation is merely a kind of formal apocalypse and ascension is also explainable, and Mulla Sadra sought to answer some doubts about the physical ascension of the Prophet by using some philosophical findings such as an ideal body.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • apocalypse
  • revelation
  • ascension
  • intuitive knowledge
  • intuition
  1. آشتیانی، جلال‌الدین (1370)، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، تهران: امیرکبیر.
  2. شهرزوری، شمس‌الدین (1383)، رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقائق الربانیة، تحقیق و تصحیح نجفقلی حبیبی، 3 ج، تهران: مؤسسه حکمت و فلسفه ایران.
  3. صدر‌الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360)، الشواهد الربوبیة، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
  4. ــــــــ (1361)، تفسیر القرآن الکریم، قم: بیدار.
  5. ــــــــ (1363)، المشاعر، تهران: کتابخانه طهوری.
  6. ــــــــ (1363)، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
  7. ــــــــ (1368)، الاسفار الاربعة، قم: مکتبة المصطفوی.
  8. ــــــــ (1375)، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، به کوشش حامد ناجی اصفهانی، تهران: انتشارات حکمت.
  9. ــــــــ (1382)، شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفا، به کوشش نجفقلی حبیبی، 2 ج، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  10. ــــــــ (بی‌تا)، الرسائل، قم: مکتبة المصطفوی.
  11. طبرسی، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضل‌الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران: ناصرخسرو.
  12. طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد بن حبیب عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  13. میرزایی، علیرضا (1397)، «رویکرد انتقادی به نگاه اندیشمندان اسلامی درباره معراج»، انسان‌پژوهی دینی، ش 40: 198-200.