آسیب‌شناسی و بررسی وضعیت متون درسی دانش منطق در حوزه علمیه قم

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

استادیار گروه معارف، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

چکیده

متون درسی یکی از ارکان مهم آموزش در هر نظام آموزشی‌اند که نقش عمده‌ای در فرایند تعلیم و تعلُّم دارند و همواره مورد اهتمام برنامه‌ریزان آموزشی بوده‌اند. بررسی وضعیت متون آموزشی و آسیب‌شناسی کتاب‌های درسی در راستای اصلاح، تکمیل، روزآمد و کارآمد کردن ‌آن‌ها یکی از اقدامات لازم و متداول در نظام‌های آموزشی است. در بررسی و آسیب‌شناسی متون درسی دانش منطق در حوزه علمیه قم، با روش توصیفی ـ انتقادی، آسیب‌های متعددی می‌توان یافت که می‌توان آن‌ها را به دو بخش آسیب‌های عمومی (اهداف، روش، محتوا، شکل و ظاهر متن، ساختار متن و جنبه‌های روان‌شناختی) و آسیب‌های اختصاصی (رکود و ایستایی در مباحث منطقی، بی‌توجهی به منطق جدید، اختلاف در ترتیب مباحث، استفاده از اصطلاحات و واژگان نامأنوس، کاستی کمّی و کیفی استفاده از مثال، فقدان تمرین و پرسش‌های تحلیلی) تفکیک کرد. این مقاله با بررسی کتاب‌های درسی منطق در نظام آموزشی حوزه علمیه قم، از نظر ویژگی‌های ساختاری و میزان رعایت اصول علمی در طراحی و تدوین ‌آن‌ها از یک طرف و درک اثرات مستقیم و غیرمستقیم محتوا بر ابعاد متفاوت یادگیری شناختی، عاطفی و مهارتی فراگیران از سوی دیگر، به دنبال سنجش ‌آن‌ها با شاخص‌های آموزشی است تا زمینه را برای بازنویسی ‌آن‌ها متناسب با شرایط و نیازهای جدید فراهم گرداند تا کتاب‌های منطقی حوزه به شرایط مطلوب نزدیک‌تر شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathology and Investigation of the Textbooks on Logics in Qom Seminary

نویسنده [English]

  • Yahya Noormuhammadi NajafAbadi
Assistant Professor, Department of Education, Faculty of Humanities, Malayer University, Malayer, Iran
چکیده [English]

The textbooks constitute one of the important pillars of education in any educational system and play a considerable role in the process of teaching and learning, and have always been considered by education planners. Investigating the situation of educational texts and pathology of textbooks in line with improving, completing, updating and making them efficient is among the essential and common measures taken in the educational systems. In investigation and pathology of textbooks related to logics in Qom seminary center, we may find, through a descriptive-critical method, numerous impairments that can be divided into two types: general impairments (including goals, method, content, form and appearance of the text, structure of the text, and psychological aspects) and specific impairments (including stagnation and stop in logical discussions, inattention to new logic, disagreement on the order of discussions, using unfamiliar words and terminologies, qualitative and quantitative deficiency in using examples, lack of analytical practices and questions). Here, by investigating the textbooks of logic in the educational system of Qom seminary – from the viewpoint of structural features and level of observing scientific principles in designing and compiling them on the one hand, and perceiving the direct and indirect effects of the content on various dimensions of cognitive, emotional and skill learning of the learners – we seek to assess them with educational parameters so that we may prepare the ground for rewriting them in proportion to new conditions and new needs to make the book on logics in seminary centers closer to desired conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • pathology
  • textbook
  • logic
  • Qom seminary center
  1. آتشین‌صدف، محمدرضا (۱۳۹۲)، «منطق جدید چیست؟»، تهران: رهنامه پژوهش، ش ۱۳: 43-49.
  2. جمعی از نویسندگان زیر نظر محمد فنایی (1392)، درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی، تهران: سمت.
  3. حسن‌مرادی، نرگس (1388)، تحلیل محتوای کتاب درسی، تهران: آییژ.
  4. حسینی جرجانی، میر سید شریف (1398)، الکبری فی المنطق، نشر دیجیتالی، اصفهان: مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه (عجّل الله تعالی فرجه الشریف).
  5. ذاکری، علی‌اکبر (1375)، «نگرشی به متون آموزشی حوزه»، حوزه، ش 35: 62.
  6. رضانژاد (نوشین)، غلامحسین (1371)، حکیم سبزواری (زندگی، آثار و فلسفه)، تهران: سنایی.
  7. سبحانی، جعفر (1376)، «مهم‌ترین اصول در بازنگری نظام آموزشی»، پیام حوزه، ش 13: 55.
  8. سلیمانی، عسکری (۱۳۹۲)، «بایسته‌های تحصیل و تحقیق در منطق»، تهران: رهنامه پژوهش، ش 13.
  9. شیروانی، علی (1392)، ترجمه منطق (ترجمه و شرح مختصر کتاب المنطق)، محمدرضا مظفر، قم: دارالعلم.
  10. فایدئی، اکبر (1383)، «نوآوری‌های منطقی ابن‌سینا و تأثیر آن در منطق ارسطویی»، اندیشه دینی، ش 13: 67-84.
  11. کاتبی القزوینی، نجم‌الدین علی (1384)، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح الرساله الشمسیه، قم: بیدار.
  12. کارآمد، حسین (1390)، در جستجوی راهکارهای تدوین متون درسی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
  13. لپیونکا، مری آلن (1385)، نحوه نگارش و تهیه کتاب درسی دانشگاهی، ترجمه زیرِنظر فریبرز مجیدی، تهران: سمت.
  14. منتظری مقدم، محمود (1397)، دانش منطق، قم: حوزه علمیه قم.
  15. یزدی، عبدالله بن شهاب‌الدین (1387)، حاشیه ملا عبدالله علی التهذیب، تحقیق سید مصطفی حسینی دشتی، قم: دار التفسیر.

مصاحبه‌ها

  1. فیاضی (1399)، مصاحبه با استاد آیت‌الله فیاضی توسط محقق در تاریخ 5/2/1399.
  2. معلمی (1399)، مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین معلمی توسط محقق در تاریخ 7/3/1399.
  3. امینی‌نژاد (1399)، مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین امینی‌نژاد توسط محقق در تاریخ 4/4/1399.
  4. ابوالقاسم‌زاده (1399)، مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم‌زاده توسط محقق در تاریخ 8/5/1399.
  5. جزایری (1396)، مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین سید حمید جزایری (مدیر تدوین متون حوزه علمیه) منتشرشده در (http://ijtihadnet.ir) در تاریخ 3/2/1396.

سایت‌ها

  1. بوک روم https://bookroom.ir/book/18581.28/12/1398
  2. ویکی پدیا 24/12/1399/ https://fa.wikipedia.org
  3. ویکی فقه http://wikifeqh.ir/5/9/1399
  4. ویکی نور https://wikinoor.ir 28/12/1399