تحلیل حقیقت نبوت از دیدگاه صدرالمتألهین

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

گروه فلسفه اسلامی، مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی، حوزه علمیه قم

چکیده

مسئله‌ی «نبوت» از دیرباز کانون گفتگوهای متکلمان و فلاسفه اسلامی بوده است. این پژوهش به روش کتابخانه‌ای به تحلیل و بررسی دیدگاه ملاصدرا درباره‌ی حقیقت نبوت، میپردازد. صدرالمتألهین بر اساس مبانی فلسفی خود ـ از جمله تشکیک در وجود، حرکت جوهری، اتحاد عاقل و معقول ـ و با توجه به شایستگیهای نفسانی پیامبر، به تبیین و تحلیل حقیقت نبوت پرداخته است. از دیدگاه او نبی انسانی است که با گذر از مرحله‌ی حس، خیال و عقل، به بالاترین مرتبه‌ی عقل نظری (عقل مستفاد) و عقل عملی (فناء) برسد که در اینصورت، نفس نبی با صور معقوله و عقل فعال متحد میشود و این بالاترین مقام انسان، یعنی مقام نبوت است. صدرالمتألهین انبیاء را صاحب کمالات اولیه و ثانویهای میداند که بر اساس آنها به مرتبه‌ی خلافت الهیه نایل میشوند و استحقاق آن را دارند که ریاست خلق را بر عهده گیرند. وی شریعت را ظاهر نبوت و باطن آن را ولایت میداند و معتقد است مقام نبوت یکی از مراتب ولایت است. این نوشتار برای تبیین هرچه بهتر نظریه‌ی ملاصدرا درباره‌ی حقیقت نبوت، به بررسی مباحث دیگری همچون تفاوت نبی و ولیّ، نبی و فیلسوف، مقام نبوت و رسالت و تفاوت نبوت و کهانت از دیدگاه ملاصدرا میپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Truth of Prophecy from Sadr al-Ut'la's Point of View

نویسنده [English]

  • Esmaeil Behesht
Department of Islamic Philosophy, Center for Specialized Education of Islamic Philosophy, Qom Seminary
چکیده [English]

The issue of "Prophecy" has long been the center of discussion among Islamic theologians and philosophers. This research analyzes and examines Mulla Sadra's view on the truth of prophecy using a library method. Sadr al-Mutalahin has explained and analyzed the truth of prophecy based on his philosophical foundations - including skepticism in existence, essential movement, the unity of the wise and reasonable - and considering the spiritual qualifications of the Prophet. From his point of view, a prophet is a human being who, by passing through the stage of sense, imagination and reason, reaches the highest level of theoretical reason (useful reason) and practical reason (Fana), in which case, the prophet's soul is united with reasonable forms and active reason, and this is the highest position. Man is the position of prophecy. Sadr al-Mutalahin considers the prophets as the owners of primary and secondary perfections, based on which they attain the rank of divine caliphate and deserve to assume the leadership of the nation. He considers Sharia as the appearance of prophethood and its inner being as guardianship, and he believes that the position of prophethood is one of the levels of guardianship. In order to better explain Mulla Sadra's theory about the truth of prophecy, this article examines other topics such as the difference between a prophet and a guardian, a prophet and a philosopher, the status of prophethood and mission, and the difference between prophecy and priesthood from Mulla Sadra's point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The truth of prophecy
  • Sadr al-Mutalahin
  • Prophet's soul
  • active intellect
  • revelation
  1. قرآن کریم.
  2. آشتیانی، سیدجلال‌الدین، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، چ اول، انتشارات زوار، مشهد، 1342.
  3. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، الاشارات و التنبیهات، تحقیق حسن حسن‌زادة آملی، چ دوم، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی (مؤسسه بوستان کتاب)، قم، 1386ش.
  4. ــــــــــ ، النجاة، چ‌ سوم، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران، 1387ش.
  5. سهروردی، شهاب‌الدین، مجموعه مصنفات، تصحیح، تحشیه و مقدمة سیدحسین نصر، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1389ش.
  6. صدرالمتألهین، محمدبن‌ابراهیم، اسرار الآیات، تعلیقات: حکیم مولی علی، حاشیۀ نوری، علی بن جمشید تصحیح: سید محمد موسوی انتشارات حکمت، تهران، ١٣٨۵ش.
  7. ــــــــــ ، الحکمة ا‌لعرشیة، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، چ اول، انتشارات مولی، تهران، 1391ش.
  8. ــــــــــ ، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة، انتشارات مصطفوی، قم، 1368ش.
  9. ــــــــــ ، تفسیر القرآن الکریم، چ اول، انتشارات بیدار، قم، 1361ش.
  10. ــــــــــ ، شرح اصول الکافی، تصحیح، تحقیق و مقدمة سبحان‌علی کوشا، به اشراف سیدمحمد خامنه‌ای، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1387ش.
  11. ــــــــــ ، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق سیدجلال‌الدین آشتیانی، چ پنجم، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی مؤسسۀ بوستان کتاب، قم، 1387ش.
  12. ــــــــــ ، المبدا و المعاد، تصحیح و تعلیق سیدجلال‌‌الدین آشتیانی، چ چهارم، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی مؤسسه بوستان کتاب، قم، 1388ش.
  13. ــــــــــ ، مجموعه رسائل فلسفی، نشر حکمت، تهران، 1375ش.
  14. ــــــــــ ، المظاهر اللهیة، تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانی، چ دوم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1377ش.
  15. ــــــــــ ، مفاتیح ‌الغیب، تعلیقات للمولی علی‌ النوری، صححه و قدم له محمد خواجوی، چ اول، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه، تهران، 1363ش.
  16. طباطبایی، محمدحسین، نهایة الحکمة، تعلیقه محمدتقی مصباح یزدی، انتشارات الزهراء، تهران، 1362ش.
  17. طبرسی، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372ش.
  18. قدردان قراملکی، محمد حسن، آیین خاتمیت (پژوهشی در نبوت و خاتمیت)، چ چهارم، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، قم، 1387.
  19. فارابی، ابونصر، فصوص الحکم، تحقیق محمدحسن آل یاسین، چ دوم، انتشارات بیدار، قم، 1364ش.
  20. کلینی، محمدبن‌یعقوب، اصول الکافی، ترجمة سیدجواد مصطفوی، کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه، تهران، [بی‌تا].
  21. متقی هندی، کنز ا‌لعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج یازدهم.
  22. محدث قمی، عباس، سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، انتشارات کتابخانه سنایی، [بی‌تا].