تبیین «نفس الأمر» از منظر علامه طباطبایی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

گروه فلسفه اسلامی، مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی، حوزه علمیه قم

چکیده

تفاسیر و معانی ارائه‌شده برای نفس‌الأمر ناشی از معضلی معرفت‌شناختی در تبیین صدق قضایایی است که مابازای عینی یا ذهنی بالفعل ندارند و از این‌رو معانی مختلفی برای واقع و نفس‌الأمرِ مطابق آنها به میان آمده است. مرحوم علامه طباطبایی بر اساس مبانی معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی خود تفسیری متفاوت از نفس‌الأمر ارائه کرده است که یکی از تفاسیر جدید در این زمینه به شمار می‌آید. از نقاط قوت تفسیر علامه طباطبایی، علاوه بر حل و رفع معضل مذکور، توجه به مبانی هستی‌شناختی نفس‌الأمر پس از اصالت وجود و مطابقت کامل با آن است. طبق مجموع آرای علامه (مستفاد از بدایه، نهایه و تعلیقات اسفار) نفس‌الأمر به معنای موجودیت و ثبوت به معنای وسیع آن است. این ثبوت مطلق شامل سه دسته ثبوت است: اول: ثبوت در اموری که حقیقتاً تحقق دارند؛ مانند خود وجود؛ دوم: ثبوت در اموری که به اعتبار اولیه‌ی عقل، برای آنها لحاظ می‌شود، مانند ماهیات؛ سوم: ثبوت در اموری که به اعتبار ثانوی عقل، برای آنها اعتبار می‌شود؛ مانند معقولات ثانی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explanation of "Nafs al-Amr" from the point of view of Allameh Tabataba'i

نویسنده [English]

  • Hadi Kazemi
Department of Islamic Philosophy, Center for Specialized Education of Islamic Philosophy, Qom Seminary
چکیده [English]

The interpretations and meanings presented for Nafs al-Amr arise from an epistemological problem in explaining the truth of cases that do not have actual objective or mental bases, and therefore different meanings for reality and Nafs al-Amr corresponding to them have come up. The late Allameh Tabatabayi has presented a different interpretation of Nafs al-Amr based on his epistemological and ontological foundations, which is one of the new interpretations in this field. Among the strengths of Allameh Tabatabayi's interpretation, in addition to solving the mentioned problem, Paying attention to the ontological foundations of the self is after the originality of existence and complete compliance with it. According to all of Allameh's opinions (based on the beginning, end and commentaries of Asfar) Nafs al-Amr means existence and evidence in its broadest sense. This absolute proof includes three categories of proof: first: proof in things that are actually realized; like existence itself; Second: Proof in matters that are considered as the primary validity of reason, such as essences; Third: Proof in matters that are given credit for by the secondary credit of reason; Like second thoughts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Existence
  • nature
  • credit concepts
  • emergency expansion of the mind
  • benchmarks and adaptations
  • Nafs al-Amr

مراجع

  1. ابن ترکه، تمهید القواعد، مقدمه و تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران‌، انجمن‌ اسلامی حکمت و فلسفه ایران، بی‌تا.
  2. حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، چاپ سیزدهم، قم، انتشارات‌ جامعه مدرسین، 143‌ق.
  3. ربانی گلپایگانی، علی، ایضاح الحکمه، چاپ اول، اشراق، قم، 1374ش.
  4. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث‌ العربی، 1981م.
  5. طباطبایى، سیدمحمدحسین، نهایة الحکمة، چاپ دوازدهم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، 1360ش.
  6. ـــــــــــــــــــــــــ، بدایة الحکمة، چاپ اول، قم، مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، 1360ش.
  7. لاهیجی، عبدالرزاق، شوارق الالهام، بی‌جا، بی‌تا.
  8. فیاضی، غلامرضا، تصحیح و تعلیق نهایة الحکمة، چاپ ششم، قم، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، 1391ش.
  9. مدرس زنوزی، آقاعلی، بدایع الحکم، مقدمه و تنظیم احمد واعظی، تهران، انتشارات الزهراء، 1374ش.
  10. مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش فلسفه، چاپ یازدهم، قم، نشر بین‌الملل، 1389ش.
  11. ــــــــــــــــــــــــ، تعلیقة علی نهایة الحکمة، قم، مؤسسه فی طریق الحق، 1371ش.
  12. ــــــــــــــــــــــ، شرح نهایة الحکمة، چاپ سوم، قم، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، 1385ش.
  13. مطهری، مرتضی، شرح مبسوط منظومه، تهران، انتشارات حکمت، 1371ش.
  14. معلمی، حسن، «نفس الأمر» فصلنامه آیین حکمت، سال اول، شماره یک، پاییز 1388.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار