تبیین اعتباریت ماهیت در گرو مبادی تصوری و تصدیقی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

گروه فلسفه اسلامی، مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی، حوزه علمیه قم

چکیده

اثبات اصالت وجود در حکمت متعالیه، که اصالت هم زمانِ وجود و ماهیت را باطل می‌داند، به معنای اعتباریت ماهیت است. اما براهین ملاصدرا در اثبات اصالت وجود تنها تا اثبات موجود بودن ماهیت به حیث تقییدی وجود پیش می‌رود و عبارات ملاصدرا در بیان موجودیت ماهیت، گوناگون و گاه متضاد است که موجب تفاوت در تقریرهای مختلف از اعتباریت ماهیت نزد مقررین حکمت صدرایی شده است. با این حال، دقت در مبانی حکمت متعالیه و پذیرش آن مبانی به عنوان مبادی تصوری و تصدیقی مؤثر در محل بحث، به این مهم رهنمون می‌شود که مراد از حیثیت تقییدی در موجودیت ماهیت نزد صدرالمتألهین، موجودیت به حیث تقییدی نفادی وجود است که حظی از تحقق، هرچند تحقق غیر اصیل، برای ماهیت دارد و هیچ‌گاه به معنای ذهنی محض بودن ماهیت یا موجود بودن ماهیت به حیث اندماجی وجود نیستاثبات اصالت وجود در حکمت متعالیه، که اصالت هم زمانِ وجود و ماهیت را باطل می‌داند، به معنای اعتباریت ماهیت است. اما براهین ملاصدرا در اثبات اصالت وجود تنها تا اثبات موجود بودن ماهیت به حیث تقییدی وجود پیش می‌رود و عبارات ملاصدرا در بیان موجودیت ماهیت، گوناگون و گاه متضاد است که موجب تفاوت در تقریرهای مختلف از اعتباریت ماهیت نزد مقررین حکمت صدرایی شده است. با این حال، دقت در مبانی حکمت متعالیه و پذیرش آن مبانی به عنوان مبادی تصوری و تصدیقی مؤثر در محل بحث، به این مهم رهنمون می‌شود که مراد از حیثیت تقییدی در موجودیت ماهیت نزد صدرالمتألهین، موجودیت به حیث تقییدی نفادی وجود است که حظی از تحقق، هرچند تحقق غیر اصیل، برای ماهیت دارد و هیچ‌گاه به معنای ذهنی محض بودن ماهیت یا موجود بودن ماهیت به حیث اندماجی وجود نیست

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explanation of the validity of the essence depending on the conceptual and confirmation principles

نویسنده [English]

  • Ali ManafZadeh
Department of Islamic Philosophy, Center for Specialized Education of Islamic Philosophy, Qom Seminary
چکیده [English]

Proving the originality of existence in transcendental wisdom, which invalidates the simultaneous originality of existence and nature, means the validity of nature. However, Mulla Sadra's arguments in proving the authenticity of existence only go as far as proving the existence of nature as a limitation of existence, and Mulla Sadra's statements in expressing the existence of nature are diverse and sometimes contradictory, which has caused differences in different interpretations of the validity of nature among the Sadrai Haqat. However, accuracy in the foundations of transcendental wisdom and acceptance of those foundations as effective conceptual and confirmation grounds in the discussion area, It leads to this important point that what is meant by the status of a constraint in the existence of nature according to Sadr al-Mutalahin is existence as a material constraint of existence that has a sense of realization, even though it is not original realization, for nature and never in the sense of being a purely subjective nature or the existence of nature as There is no integration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Authenticity of existence
  • validity of nature
  • meaning
  • restrictiveness
  • truthfulness
  • honest externality

مراجع

  1. جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، چاپ سوم، قم، اسراء، 1386ش.
  2. جوادی آملی، عبدالله، عین النضاح، چاپ اول، قم، اسراء، 1387ش.
  3. حسین‌زاده، محمد، معرفت بشری؛ زیر ساخت‌ها، چاپ سوم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، 1390ش.
  4. سبزواری، هادی بن مهدی، شرح المنظومه، چاپ اول، تهران، نشر ناب، 1379ش.
  5. سوری، روح‌الله، «اصالت وجود در فرآیند فهم»، حکمت اسلامی، سال اول، شماره اول، 1393ش.
  6. سهروردی، قطب‌الدین، حکمة الاشراق مع شرح صدرالمتألهین شیرازی، چاپ اول، تهران، بنیاد حکمت اسلامی، 1392ش.
  7. صدرالدین شیرازی، محمد ابراهیم، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، چاپ اول، تهران، انتشارات حکمت، 1375ش.
  8. صدرالدین شیرازی، محمد ابراهیم، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، چاپ دوم، مشهد، المرکز الجامعی للنشر، 1360ش.
  9. صدرالدین شیرازی، محمد ابراهیم، المشاعر، چاپ دوم، تهران، کتابخانه طهوری، 1363ش.
  10. صدرالدین شیرازی، محمد ابراهیم، مفاتیح الغیب، چاپ اول، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگی، 1363ش.
  11. صدرالدین شیرازی، محمد ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث، 1981م.
  12. صدرالدین شیرازی، محمد ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، چاپ دوم، قم، طلیعه النور، 1428ق.
  13. طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایة الحکمة، چاپ هفتم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1434ق.
  14. الطوسی، الخواجه نصیرالدین، تعدیل المعیار فی نقد تنزیل الافکار، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران، 1385ش.
  15. عبودیت، عبدالرسول، حکمت صدرایی به روایت علامه طباطبایی(شرح نهایة الحکمة ـ مرحله پنجم)، چاپ اول، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، 1393ش.
  16. عبودیت، عبدالرسول، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، چاپ ششم، تهران، سمت، 1392ش.
  17. فضلی، علی، حیثیت تقییدی در حکمت صدرایی، چاپ اول، قم، نشر ادیان، 1389ش.
  18. فعالی، محمدتقی، علوم پایه؛ نظریه بداهت، چاپ اول، قم، دارالصادقین، 1378ش.
  19. مدرس طهرانی، آقاعلی، بدایع الحکم، چاپ اول، مؤسسه چاپ و نشر علامه طباطبایی، 1376ش.
  20. مدرس طهرانی، آقاعلی، مجموعه مصنفات، چاپ اول، تهران، انتشارات اطلاعات، 1378ش.
  21. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، چاپ دوم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1379ش.
  22. مطهری، مرتضی، درس‌های اسفار، قم، صدرا، 1390ش.
  23. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 9و10، قم، صدرا، 1390ش.
  24. معلمی، حسن، «اعتباریت ماهیت از عرش عینیت تا فرش سرابیت»، معرفت فلسفی، سال اول، شماره سوم، 1383ش.
  25. نبویان، سیدمحمدمهدی، جستارهایی در فلسفه اسلامی، چاپ اول، قم، حکمت اسلامی، 1395ش.
  26. یزدان‌پناه، سیدیدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، چاپ پنجم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، 1393ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار