برهان إن و لم و بررسی کارکرد برهان در فلسفه از منظر علامه طباطبایی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

دانش پژوه سطح سه فلسفه اسلامی، مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی، حوزه علمیه قم

چکیده

برهان، قیاسی است که از یقینیات تشکیل شده باشد و نتیجه یقینی از آن حاصل شود. برهان به دو قسم لمّی و إنّی، و لمّی نیز به لم مطلق و غیر مطلق تقسیم می‌شود. برهان إنّی هم به دلیل و إن مطلق و ملازمات عامه تقسیم می‌شود. منطق‌دانان و فلاسفه بر آن‌اند که از میان انواع براهین، تنها برهان لم و إن ملازمات منتج یقین هستند. علامه طباطبایی با توجه به مبنای خاص خود در بحث عرض ذاتی بر این باور است که در فلسفه نمی‌توان از براهین لمّی استفاده کرد و در فلسفه تنها براهین إن ملازمات جاری می‌شوند. در این نوشتار به تبیین انواع برهان پرداخته شده و سپس بیان علامه طباطبایی در مورد کارکرد برهان در فلسفه بیان گردیده و در نهایت مقدمات کلام علامه طباطبایی در کارکرد برهان إن ملازمات بررسی و نقد شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Arguments of and Investigating the Functions of Argument in Philosophy in Allama Tabatabai's View

نویسنده [English]

  • Sina Alawi Tabar
Third-level scholar of Islamic philosophy, Center for Specialized Education in Islamic Philosophy, Qom Seminary
چکیده [English]

The [logical] argument is an analogy consisted of certainties and results in a certain conclusion. The argument is divided into two types of a priori argument and a posteriori argument. The former is divided into absolute a priori and nonabsolute a priori. The latter is also divided into reason, absolute a posteriori and general concomitances. Logicians and philosophers maintain that among all types of argument, only a priori argument and a posteriori concomitances result in certainty. Considering his special foundation in discussion on essential accident, Allama Tabatabai believes that in philosophy, one cannot make use of a priori arguments, and only arguments of a posteriori concomitances are applicable in philosophy. In the present article, we have explained various types of argument, then, mentioned Allama’s statement of the function of argument in philosophy, and finally, we have investigated and criticized the introductions of Allama’s statement regarding the function of a posteriori concomitance

کلیدواژه‌ها [English]

  • a priori argument
  • a posteriori argument
  • argument of concomitances
  • function of argument in philosophy
  • Allama Tabatabai

مراجع

  1. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله، الشفاء، المنطق، البرهان، تصحیح ابراهیم‌مدکور، قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 1404ق.
  2. ارسطو، منطق، تصحیح عبدالرحمن ‌بدوی، دار القلم، 1980م.
  3. جوادی‌آملی، عبدالله، رحیق مختوم، تدوین حمید پارسانیا، چاپ اول، قم، مرکز نشر اسرا، 1375ش.
  4. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، مفردات الفاظ‌القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، چاپ اول، دمشق، درالقلم، 1416ق.
  5. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تعلیقات اسفار، چاپ چهارم، بیروت، دار احیاء التراث‌العربی، 1410ق.
  6. ـــــــــــــــــــــــ، رسائل سبعه، البرهان، قم، چاپ حکمت، 1362ش.
  7. ـــــــــــــــــــــــ، نهایة ‌الحکمة، تعلیقیه غلامرضا فیاضی، چاپ اول، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، 1378ش.
  8. طوسی، خواجه نصیرالدین، اساس الاقتباس، تصحیح سیدعبدالله انوار، چاپ اول، تهران، نشر مرکز، 1375ش.
  9. ــــــــــــــــــــــــــــ، شرح الاشارات و التنبیهات، چاپ اول، قم، نشر البلاغه، 1375ش.
  10. فارابی، محمد بن محمد، المنطقیات، تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، چاپ اول، قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 1408ق.
  11. مظفر، محمدرضا، المنطق، تعلیقه غلامرضا فیاضی، تحقیق رحمت‌الله رحمتی، چاپ دوم، قم، نشر اسلامی، 1423ق.
  12. الرازی، الامام فخرالدین، شرح الاشارات، قم، نشر کتابخانه آیۀ الله مرعشی، 1404ق.
  13. سلیمانی امیری، عسکری، منطق پیشرفته، چاپ اول، قم، نشر المصطفی، ص، 1389ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار